Odzyskiwanie danych z dysków SSD i NVMe.
Dyski SSD (Solid State Drive) oraz NVMe (Non-Volatile Memory Express) to nowoczesne nośniki danych, które dzięki swojej szybkości, energooszczędności i braku ruchomych części zyskały ogromną popularność. Jednak mimo licznych zalet są to urządzenia podatne na awarie, a ich wewnętrzna architektura – wyjątkowo złożona – stawia przed specjalistami od odzyskiwania danych niemałe wyzwania.
W niektórych przypadkach przywrócenie dostępu do danych z takiego nośnika może być trudniejsze niż w przypadku skomplikowanych macierzy RAID.
Dlaczego odzyskiwanie danych z SSD jest trudne?
W odróżnieniu od tradycyjnych dysków twardych, SSD nie informują zazwyczaj o pogarszającym się stanie technicznym. Utrata danych następuje najczęściej nagle, bez wcześniejszych objawów. Co więcej, sposób działania tych nośników opiera się na zaawansowanych algorytmach wbudowanych w oprogramowanie kontrolera.
Zarządza on m.in.:
– zapisem i odczytem danych,
– korekcją błędów (ECC),
– mapowaniem bloków pamięci,
– szyfrowaniem danych.
Wszystko to odbywa się w czasie rzeczywistym, a nawet drobna usterka może uniemożliwić dostęp do zapisanych informacji.
Typowe usterki w dyskach SSD
Poza typowymi uszkodzeniami logicznymi (błędy systemu plików, przypadkowe usunięcia), istnieją dwa główne typy usterek uniemożliwiających dostęp do danych:
1. Uszkodzenia oprogramowania układowego (firmware).
Najczęściej są skutkiem dużej liczby błędów w komórkach pamięci. W takich przypadkach kontroler traci możliwość prawidłowego adresowania danych.
Typowym objawem jest wykrycie dysku jako:
– SATAFIRM S11
– dysku o zerowej lub wyolbrzymionej pojemności niż prawidłowa, dysku o prawidłowej pojemności, ale posiadającego same zera.
– SanDisk Milpitas
W tego typu sytuacjach konieczne jest uruchomienie nośnika w trybie serwisowym i naprawa firmware’u. Dopiero wtedy możliwe jest przywrócenie funkcjonalności i dostęp do danych.
2. Uszkodzenia fizyczne
Zdarza się, że przyczyną problemów są uszkodzone elementy elektroniczne dysku. Ich diagnoza i naprawa wymaga wiedzy, doświadczenia oraz często drugiego, identycznego modelu jako dawcy części. W przypadkach poważniejszych usterek – np. uszkodzenia kontrolera – możliwe są dwie drogi działania:
– wymiana kontrolera wraz z niezbędnym transferem danych z układów identyfikacyjnych,
– technika Chip-Off – czyli odczyt danych bezpośrednio z kości pamięci przy użyciu specjalistycznych programatorów (głównie w kontrolerach Phison, SanDisk, Indilinx).
Uzyskane obrazy danych muszą zostać zrekonstruowane zgodnie z algorytmami używanymi przez dany kontroler, co pozwala na odtworzenie logicznej struktury plików i katalogów.
